I clearly need to broaden my reading!
Here’s a modern Greek translation of those lines by Zisimos Sideris. I have translated the modern Greek into English, although as you can see, it doesn’t vary much from how we take the original. The only glaring difference is θριγκός, which translates into γυαλί or in English, glass.
κι όπως στεκόντανε πολλά λογάριαζε στο νου του,
προτού πατήσει τη μπασιά τη χαλκοκαμωμένη.
… πολλὰ δέ οἱ κῆρ
ὥρμαιν᾽ ἱσταμένῳ, πρὶν χάλκεον οὐδὸν ἱκέσθαι.
And as he stood there, he had much to consider
before he crossed the brazen threshold.
Γιατί μια λάμψη χύνονταν σαν φεγγγαριού, σαν ήλιου.
απ’ όλο το αψηλόσκεπο τ’ Αλκίνου το πάλατι.
ὥς τε γὰρ ἠελίου αἴγλη πέλεν ἠὲ σελήνης
δῶμα καθ᾽ ὑψερεφὲς μεγαλήτορος Ἀλκινόοιο.
Because a radiance like that of the moon, of the sun
spread throughout the high vaulted palace of Alcinoos
Χάλκινοι οι τοίχοι πήγαιναν απ’ τη μπασιά ως το βάθος,
κι είχαν μια ζώνη από γυαλί γαλάζιο γύρω γύρω.
χάλκεοι μὲν γὰρ τοῖχοι ἐληλέδατ᾽ ἔνθα καὶ ἔνθα,
ἐς μυχὸν ἐξ οὐδοῦ, περὶ δὲ θριγκὸς κυάνοιο:
Walls of bronze went from the threshold to deep within
girt all around in blue glass.
Χρυσές οι πόρτες το ψηλό παλάτι μέσα κλειούσαν,
και σε κατώφλι χάλκινο στεκόντανε ασημένιοι
οι παραστάτες κι αργυρό τ’ ανώφλι ἠταν απάνω,
και το κρικέλι ολόχρυσο. Στο’να και στ’ άλλο μέρος
είχε σκυλιά από μάλαμα κι ασήμι καμωμένα,
χρύσειαι δὲ θύραι πυκινὸν δόμον ἐντὸς ἔεργον:
σταθμοὶ δ᾽ ἀργύρεοι ἐν χαλκέῳ ἕστασαν οὐδῷ,
ἀργύρεον δ᾽ ἐφ᾽ ὑπερθύριον, χρυσέη δὲ κορώνη.
χρύσειοι δ᾽ ἑκάτερθε καὶ ἀργύρεοι κύνες ἦσαν,
Golden doors enclosed the high palace,
and at the bronze threshold stood silver
doorposts and atop them the silver lintel
and the door handle of pure gold. On each side
there were dogs made of gold and silver,
που τα’ χε φτιάσει ο Ήφαιστος με τη σοφή του τέχνη,
να του φυλούν τ’ αρχοντικό τ’ αντρειωμένου Αλκίνου,
κι αθάνατα κι αγέραστα να στέκουν εκεί πάντα.
οὓς Ἥφαιστος ἔτευξεν ἰδυίῃσι πραπίδεσσι
δῶμα φυλασσέμεναι μεγαλήτορος Ἀλκινόοιο,
ἀθανάτους ὄντας καὶ ἀγήρως ἤματα πάντα.
which Hephaestus had made with his wise skill
to guard the palace of the brave hearted Alcinoos
and immortal and ageless to stand there forever.
EDIT: A little bit more about the “blue glass”: the glass Sideris is probably referring to is that blue glass commonly used in Greek ornaments, such as the “μαύρο μάτι”, “the evil eye”. The ornaments are composed of two shades of blue, one almost cobalt, and the other slightly lighter than lapis as well as white. As his translation was written for the schools, I suspect he used an image that every Greek school boy or girl would be familiar with.
Thanks for that Aetos - fascinating seeing the two together with the points of difference. I’d be interested to know more about what register the modern Greek is in - is it possible to get closer to the original in modern Greek (as in more cognates) or would that begin to sound very stilted (or not even be possible)? I know absolutely nothing about modern Greek but it’s clear to see from the text and your translation how the pattern of thought behind the sentence has changed over a few millennia.
Irene de Jong’s thoughts on this:
An interesting last word.
I did find a translation by Argyris Eftaliotis that I thought was a little closer, and goes as follows:
Ήρθε στου Αλκίνου τ’ ακουστά παλάτια κι ο Οδυσσέας, And Odysseus came to the famous palace of Alcinoos
κι ο νούς του σάστιζε πρίν πάη στα χαλκωτά κατώφλια· and he was bedazzled before he passed the brazen threshold
τί σα φώς ήλιου ή φεγγαριού στα μάτια του φαινόταν like the light of the sun or the moon to his eyes appeared
85 του Αλκίνου του τρανόκαρδου το θεόρατο παλάτι. The immense palace of great hearted Alcinoos.
Χαλκένιοι τοίχοι στέκονταν απ’ το κατώφλι ως μέσα Brazen walls stood from the threshold to
στα βάθια, και ζωνόντανε με λαζουρί στεφάνι· Deep within, and joined with a crown of lapis lazuli.
θύρες χρυσές σφαλνούσανε το στεριωμένο χτίριο, Golden doors enclosed the well built structure
με παραστάτες αργυρούς στο χαλκωτό κατώφλι, with silver doorposts at the bronze threshold
90 με ανώφλι, ολάργυρο κι αυτό, και με χρυσή κρικελα. with a lintel also of pure silver, and handle of gold.
Είχε και δυό αργυρόχρυσους απ’ τα δυό πλάγια σκύλους, It had two gold and silver dogs on each side
που ο Ήφαιστος τους έφτιαξε με τη σοφή του τέχνη, that Hephaestus had fashioned with his wise skill
τον πύργο να φυλάγουνε του Αλκίνου του μεγάλου, to guard the towering palace of great Alcinoos,
αθάνατοι κι αγέραστοι για πάντα και για πάντα. immortal and ageless for ever and ever.
EDIT: Sorry about the lack of spacing between the Greek & English. I was trying to do a side by side, but for some reason the spacing was not preserved.
As you can see, he goes with λαζουρί (lapis) for θριγκός and after checking my λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσης by Stamatakou, that is a proper translation of the word into modern Greek. I’m still looking for what I think would be best translation of the Odyssey into modern Greek, which I believe is that of Nikos Kazantzakis in collaboration with Ioannis Kakrides. I can find Kazantzakis’ sequel to the Odyssey everywhere (for about 40 Euro) but his translation of the original is a rare bird. I haven’t looked on archive.org yet, for some reason the site’s down for a bit. I’m sure that someone must have done a translation into Katharevousa (Purist Greek) back when it was the favoured literary language. Purist Greek resulted from a movement to purify the Greek language of foreign (particularly Turkish) loan words by replacing them with words closer to at least Byzantine Greek.
Update: After a search on archive.org, I found a translation by Iakovos Polylas which dates approximately from mid to late 19th century and seems to preserve a little more of the character of the original (I think you’ll recognize a few more of the words in this one):
και ο Οδυσσέας του Αλκίνου εμπρός ‘ς τα υπέρλαμπρα δώματα
μεριμνούσε κ’ εστέκονταν, το χάλκινο κατώφλι πριν πατήση.
ότι ως του ηλίου φαίνονταν ή της σελήνης λάμψι
‘ς το μέγα δώμα του υψηλού ‘ς το φρόνημ’ Αλκινόου•
85 ότ’ ήσαν τοίχοι ολόχαλκοι πέρ’ από το κατώφλι ως μέσα,
και τους έζωνε χαλυβικό στεφάνι•
το κτίριο το καλόκτιστο χρυσαίς εκλειούσαν θύραις•
οι παραστάταις άργυροι ‘ς το χάλκινο κατώφλι•
τ’ ανώφλ’ ήταν ολάργυρο, χρυσός ο κρίκος ήταν•
90 χρυσοί 'σαν σκύλοι και αργυροί 'ς το ‘να και τ’ άλλο πλάγι•
τους έπλασεν ο Ήφαιστος με την σοφή του γνώσι,
'ς το λαμπρό δώμα του υψηλού ‘ς το φρόνημ’ Αλκινόου
φύλακες να ήναι αθάνατοι και αγέραοι 'ς τον αιώνα.
Hey presto! (PRE tag and tabbed spaces). That last one is much more comprehensible. Glad to have the σελήνη back! Although interesting to chase the etymology of φεγγάρι.
Ήρθε στου Αλκίνου τ’ ακουστά παλάτια κι ο Οδυσσέας, And Odysseus came to the famous palace of Alcinoos
κι ο νούς του σάστιζε πρίν πάη στα χαλκωτά κατώφλια· and he was bedazzled before he passed the brazen threshold
τί σα φώς ήλιου ή φεγγαριού στα μάτια του φαινόταν like the light of the sun or the moon to his eyes appeared
85 του Αλκίνου του τρανόκαρδου το θεόρατο παλάτι. The immense palace of great hearted Alcinoos.
Χαλκένιοι τοίχοι στέκονταν απ’ το κατώφλι ως μέσα Brazen walls stood from the threshold to
στα βάθια, και ζωνόντανε με λαζουρί στεφάνι· Deep within, and joined with a crown of lapis lazuli.
θύρες χρυσές σφαλνούσανε το στεριωμένο χτίριο, Golden doors enclosed the well built structure
με παραστάτες αργυρούς στο χαλκωτό κατώφλι, with silver doorposts at the bronze threshold
90 με ανώφλι, ολάργυρο κι αυτό, και με χρυσή κρικελα. with a lintel also of pure silver, and handle of gold.
Είχε και δυό αργυρόχρυσους απ’ τα δυό πλάγια σκύλους, It had two gold and silver dogs on each side
που ο Ήφαιστος τους έφτιαξε με τη σοφή του τέχνη, that Hephaestus had fashioned with his wise skill
τον πύργο να φυλάγουνε του Αλκίνου του μεγάλου, to guard the towering palace of great Alcinoos,
αθάνατοι κι αγέραστοι για πάντα και για πάντα. immortal and ageless for ever and ever.
Thank you, Sean! So that’s what PRE is for!
I thought you’d get more out of that last version by Polylas. I prefer it myself, although I’d still like to see that of Kazantzakis. After a little digging, I learned that Polylas also translated Book 6 (Hector and Andromache)of the Iliad in addition to the entire Odyssey. He translated The Tempest and Hamlet as well.
As for φεγγάρι, you can see that it has a more or less direct ancestor in Classical Greek - φέγγος, which in turn either comes from the Indo-European (s)p(h)eng “shine” or slightly less possibly (s)peng “light” or spen-dh “spark”. So today it’s that shiny thing up in the sky at night, whereas to Homer, it was the moon goddess Selene smiling down upon him.